AKTUALNOŚCI

Wiele jest pomysłów na edukowanie dzieci i młodzieży. Wiele jest programów, ale architekci mają tę przewagę, że zawsze kształtowali przestrzeń i dzięki temu również potrafią wpływać i zachwycać młode umysły. I temu, od 14 lat, służy program edukacyjny „Kształtowanie przestrzeni” - pierwszy program nauczany równolegle w dwóch krajach Unii Europejskiej: w Irlandii i w Polsce.

W Irlandii od 1997 r. zaangażowane są w to przedsięwzięcie: Zespół Shaping Space, The Royal Institute of the Architects of Ireland, Ministerstwo Edukacji Irlandii. W Polsce natomiast (od 2013 r.): Podkomisja ds. Powszechnej Edukacji Architektonicznej, Krajowa Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej, SARP, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Minister Edukacji, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki i wiele innych. Polska edycja Programu „Kształtowanie przestrzeni” realizowana jest nieprzerwanie, nawet w czasie pandemii, z ramienia Izby Architektów RP.
Zespół ds. Powszechnej Edukacji Architektonicznej przy KIARP „dowodzi” odgórnie, a koordynatorzy okręgowi czuwają nad jego realizacją w poszczególnych regionach. Koordynacją programu w okręgu podlaskim zajmuję się ja - mgr inż. arch. Magdalena Hyży-Rydzewska, działam też w krajowym Zespole ds. powszechnej edukacji architektonicznej. Koordynator okręgowy decyduje o wyborze edukatorów i weryfikuje ich działalność. Osoby zgłaszające się na to stanowisko, zwykle już z wybraną placówką edukacyjną, mają się wykazać zaangażowaniem i dobrymi chęciami oraz doświadczeniem edukacyjnym. Ich kandydatury są weryfikowane przez koordynatora krajowego i okręgowego na podstawie bezpośredniej rozmowy.

Czynności związane z zawieraniem lokalnych umów z edukatorami i porozumień z placówkami zostały powierzone okręgowym izbom architektów. Podpisujący umowę wykonawca (edukator) ponosi odpowiedzialność za ostateczny efekt swojej pracy. Edukatorzy przeprowadzają spotkania z młodzieżą w oparciu o przygotowane materiały edukacyjne. Dowodem na przeprowadzenie zajęć jest dokumentacja fotograficzna oraz wypełnienie ankiety ewaluacyjnej po zakończonym cyklu zajęć. Okręgowa izba architektów może przyjąć, w razie potrzeby, dodatkowe kryteria oceny jak np. opinia ze szkoły.

Rok 2024 był rokiem eksperymentalnym. Krajowa Rada IARP na grudniowym zjeździe w 2023 r. powierzyła finansowanie Programu okręgowym izbom architektów. I się zaczęło! Placówek chętnych do realizacji programu było dużo więcej, niż pozwalały na to możliwości finansowe poszczególnych izb. Jednak koordynatorom okręgowym nie straszne były trudności związane z różną specyfiką pracy w poszczególnych województwach, zmieniającym się w międzyczasie ustawodawstwem i wymaganiami formalno-prawnymi. Starałam się na bieżąco rozwiązywać zgłaszane problemy, co oczywiście nie zmieniało faktu elastycznego podejścia i konieczności uaktualniania formy Programu. Podlaska OIA RP wspiera tę inicjatywę i docenia jej wartość. Marcin Marczak, przewodniczący POIA RP, działając we władzach krajowych, niejednokrotnie deklarował poparcie dla Programu i te deklaracje solidnie i stale realizuje.

Program przetrwał różne zawirowania i nadal funkcjonuje instytucjonalnie w ramach IA RP, a zasady realizacji programu są takie same od 2019 r. Obecnie zmieniła się jedynie forma jego finansowania. Treści edukacyjne, materiały pomocnicze, wzory dyplomów zostały opracowane przez Zespół ds. powszechnej edukacji architektonicznej.
Obecnie działamy w 16 okręgach, w ok. 40 placówkach w całym kraju (gdyż wciąż zgłaszają się nowe szkoły). Mamy ponad 1.500 uczestników Programu.

Pierwszą szkołą w Białymstoku, która rozpoczęła przygodę z Programem edukacyjnym „Kształtowanie przestrzeni”, było VI Liceum Ogólnokształcace im. Króla Zygmunta Augusta - klasy architektoniczne i nie tylko. Następna to Katolicka Szkoła Podstawowa im. ks. Franciszka Blachnickiego z cyklem A, B i C zajęć przeprowadzonych przeze mnie w klasach VI, VII i VIII. Kolejne miejsca gdzie przeprowadzono zajęcia to: Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Łapach, Zespół Szkół Samorządowych w Krynkach, Szkoła Podstawowa w Turośni Kościelnej.
Od tego roku rozpoczęły się kolejne zajęcia w nowych szkołach, a do przeprowadzenia następnych mają ochotę inne placówki. Nowe placówki z Białegostoku, które dołączyły to: Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Sybiraków, Zespół Szkół Technicznych im. Gen. Władysława Andersa oraz IV Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida. Obecnie w okręgu podlaskim zgłosiło się do przeprowadzenia Programu osiem osób, z czego już pięciu rozpoczyna zajęcia.

Warto zaznaczyć, że dzięki bieżącej komunikacji z KRIA, koordynatorem krajowym oraz Zespołem ds. powszechnej edukacji, w roku 2024 przeprowadzonych zostało w całej Polsce 40 pełnych, trzyetapowych cykli zajęć z młodzieżą, przybliżając młodym ludziom zagadnienia związane z architekturą i urbanistyką.
Na zakończenie dodam, że uzupełnieniem programu jest organizowany cyklicznie otwarty konkurs dla młodzieży, który właśnie 15. stycznia br. został ogłoszony na stronie internetowej naszego programu. Już cieszy się on dużym zainteresowaniem w całej Polsce. Opowiem o tym w kolejnym artykule.

mgr inż. arch. Magdalena Hyży-Rydzewska